Ngày 16/9/2019, Uỷ ban nhân dân tỉnh đã có Quyết định số 1984/QĐ-UBND về việc xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh đối với Hang cát Đùn, xã Đồng Tâm, huyện Lạc Thủy

Theo đó, Ủy ban nhân dân tỉnh giao trách nhiệm cho Uỷ ban nhân dân huyện Thủy phối hợp với các Sở, ngành liên quan thực hiện quản lý, bảo vệ, tôn tạo và phát huy giá trị di tích theo đúng quy định của pháp luật.

Hang Cát Đùn nằm ngay chân núi Thung Chén, ẩn mình trong rừng cây rậm rạp, um tùm với những thân cây cao, to bám đầy một lớp rêu màu xanh xám. Hang Cát Đùn có hai cửa, cửa thứ nhất (cửa dưới) quay hướng Tây Nam, nằm sát chân núi, cửa rộng từ 4 đến 5m. Đây là cửa cát trong hang đùn ra, thu vào. Cửa thứ hai (cửa trên) quay hướng Tây, cách cửa thứ nhất khoảng 30m về phía Tây Bắc, nằm cao hơn chân núi khoảng 8m. Qua khảo sát cho thấy hang Cát Đùn có độ dài khoảng 250m, chiều rộng từ 3 đến 15m, vòm cao từ 2 đến 20m. Lòng hang như một dòng suối, xuôi thoai thoải theo hướng Đông

Cửa hang Cát đùn

Hang Cát Đùn là một hang động tự nhiên được hình thành từ hàng triệu năm trước. Đây là một hang động đặc biệt vì có hiện tượng cát đùn. Từ hiện tượng cát đùn bí ẩn, nhân dân quanh vùng đã lập ban thờ từ xa xưa. Cho đến nay, địa điểm này đã trở thành địa điểm tín ngưỡng thu hút đông đảo nhân dân quanh vùng và du khách thập phương đến dâng hương.

   Ban thờ tại di tích

Cũng như các điểm tín ngưỡng trong huyện, trong tỉnh, sinh hoạt văn hoá tín ngưỡng tại hang Cát Đùn được thể hiện ở dịp lễ hội và các ngày lễ hàng tháng, hàng năm. Thông qua đó người dân muốn thể hiện lòng biết ơn, tưởng nhớ, tri ân công đức của các vị thần đối với cộng đồng dân làng. Đây cũng là hình thức giáo dục cho các thế hệ sau biết giữ gìn, kế thừa và phát huy những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc, đồng thời là nhu cầu sáng tạo và hưởng thụ những giá trị văn hoá vật chất và tinh thần của cộng đồng dân cưTheo các cụ cao niên trong vùng truyền lại, vùng Đồng Thủy xưa, ngày lễ chính tại hang Cát Đùn được tổ chức vào rằm tháng Giêng (âm lịch) hàng năm, lễ bắt đầu từ ngày 14 tháng Giêng.

Hang Cát đùn vào ngày Lễ

Việc xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh đối với di tích Hang Cát Đùn, xã Đồng Tâm, huyện lạc Thủy, nhằm tạo điều kiện để phát triển du lịch thu hút du khách đến tham quan du lịch tâm linh tại địa phương./.