Trong quý IV năm 2022, Bảo tàng tỉnh Hòa Bình phối hợp cùng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Kim Bôi tổ chức điều tra, khảo sát di tích “địa điểm thành lập Chi bộ đảng đầu tiên của huyện Kim Bôi năm 1947”, tại xóm Hồi Trám, xã Hùng Sơn huyện Kim Bôi, tỉnh Hoà Bình.

Hiện trạng khu vực ngôi nhà sàn là nơi ghi dấu sự kiện 

Ngày 22/12/1946, Trung ương Đảng ra Chỉ thị "Toàn dân kháng chiến”. Hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, được sự chỉ đạo của Ban Cán Sự Đảng tỉnh Hòa Bình, Ban Cán sự Đảng Huyện Kim Bôi, nhân dân các dân tộc xã Nật Sơn dấy lên không khí sục sôi kháng chiến với tinh thần quyết đánh, quyết thắng thực dân Pháp. Thực hiện chủ trương xây dựng lực lượng vũ trang, chính quyền và các đoàn thể vận động 100% thanh niên trong xã hăng hái tham gia lực lượng dân quân tự vệ. Đội tự vệ đầu tiên của xã được thành lập có từ 25 - 30 đồng chí, trang bị đầy đủ vũ khí, tích cực huấn luyện sẵn sàng chiến đấu. Trước sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng Nật Sơn trong những ngày đầu kháng chiến, dưới sự chỉ đạo của Ban Huyện ủy Lâm thời Lương Sơn, ngày 11 tháng 5 năm 1947, tại nhà ông Bùi Văn Xe, xóm Trám, xã Bắc Sơn (nay là xóm Hồi Trám, xã Hùng Sơn) đồng chí Nguyễn Thái Đào và Nguyễn Văn Linh vinh dự được kết nạp đứng vào hàng ngũ của Đảng Cộng sản Đông Dương (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam). Thay mặt Huyện ủy lâm thời Lương Sơn, đồng chí Hoàng Lương đọc quyết định thành lập chi bộ Đảng Nật Sơn (là chi bộ nông thôn đầu tiên của 2 huyện Kim Bôi và Lương Sơn hiện nay). Chi bộ gồm 4 đảng viên: Đồng chí Hoàng Lương, Nguyễn Thái Đào, Nguyễn Văn Linh, đồng chí Hồng. Đồng chí Hoàng Lương được chỉ định là Bí thư chi bộ. 

Chi bộ Nật Sơn ra đời đã đẩy mạnh phong trào kháng chiến không những ở Nật Sơn, Hạ Bì mà còn chỉ đạo phát triển Đảng ra một số xã trong vùng. Sau  khi thành lập, chi bộ Nật Sơn đã có Nghị quyết lãnh đạo cuộc kháng chiến ở địa phương, trong đó nhấn mạnh công tác tuyên truyền đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ và tự lực cánh sinh; động viên nhân dân hăng hái đẩy mạnh cuộc kháng chiến ở địa phương…

Chi bộ Đảng Nật Sơn (Chi bộ đảng đầu tiên của huyện Kim Bôi) ra đời là một sự kiện đánh dấu bước nhảy vọt, bước trưởng thành và thắng lợi vẻ vang của phong trào cách mạng Nật Sơn. Từ đây phong trào cách mạng của quần chúng xã Nật Sơn chính thức có một tổ chức của Đảng trực tiếp lãnh đạo. Chi bộ Đảng Nật Sơn ra đời ngày 11/5/1947 là sự đòi hỏi khách quan của phong trào cách mạng trong xã, đáp ứng yêu cầu lãnh đạo cuộc kháng chiến ở địa Phương nói riêng và huyện Kim Bôi, tỉnh Hoà Bình nói chung. Ánh sáng cách mạng được dọi chiếu, đội ngũ cán bộ trung kiên đã được giác ngộ, tiếp thu đường lối của Đảng, từ đó mở ra một thời kỳ phát triển mới và sự lớn mạnh của phong trào cách mạng tại địa phương góp phần to lớn vào thắng lợi chung của huyện và của tỉnh nhà. 

Địa điểm thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của huyện Kim Bôi năm 1947 còn được xem là địa chỉ đỏ khơi dậy niềm vinh dự, tự hào, tinh thần đoàn kết, đồng lòng của nhân dân các dân tộc xã Nật Sơn trước kia nay là Xã Hùng Sơn, huyện Kim Bôi; tuyên truyền, giáo dục về tinh thần yêu nước, truyền thống đấu tranh cách mạng của các thế hệ cha anh đi trước cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.

Đoàn khảo sát sưu tầm tư liệu về di tích 

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của di tích “địa điểm thành lập Chi bộ đảng đầu tiên của huyện Kim Bôi năm 1947”, xóm Hồi Trám, xã Hùng Sơn, huyện Kim Bôi, sau điều tra, khảo sát Bảo tàng tỉnh Hòa sBình đã lập báo cáo kết quả khảo sát, đề nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch xem xét, cho chủ trương lập hồ sơ khoa học đề nghị công nhận “địa điểm thành lập Chi bộ đảng đầu tiên của huyện Kim Bôi năm 1947” là di tích lịch sử cấp tỉnh./.