Madeleine Colani sinh năm 1866 tại Strasbourg, nước Pháp trong một gia đình trí thức theo đạo Tin Lành. Năm 33 tuổi Madeleine Colani sang Việt Nam làm giáo viên một trường tiểu học Phủ Lạng Thương (nay là tỉnh Bắc Ninh). Sau đó một năm thì chuyển về dạy học ở Hà Nội. Năm 1903, bà quay về Pháp, đến năm 1908 đỗ cử nhân sinh vật học và năm 1914 thi đỗ bằng tiến sĩ ở Paris. Từ năm 1915, Madeleine Colani sang làm việc tại Sở Địa chất Đông Dương và sau một thời gian chuẩn bị, năm 1920, bà sang định cư ở hẳn Việt Nam và tiếp tục công tác tại Sở Địa chất Đông Dương. Bà mất năm 1943 tại Hà Nội, Việt Nam (thọ 66 tuổi).

Sinh thời bà là nhà nữ địa chất học, cổ sinh vật học và khảo cổ học đã có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp hình thành và phát triển của ngành khoa học khảo cổ Việt Nam nói riêng và khảo cổ học Đông Dương nói chung.

Những nghiên cứu, điền dã của bà phủ rộng cả về không gian, thời gian và lĩnh vực: Về thời gian, từ văn hoá Hoà Bình thời tiền sử, cách ngày nay khoảng 20.000 năm đến những vấn đề của văn hoá sơ sử, Sa Huỳnh, Cánh đồng chum; về không gian, từ miền núi phía Bắc Việt Nam, dãy Trường Sơn, Lào đến vùng cồn cát ven biển miền Trung Việt Nam. Mối quan tâm nghiên cứu của bà không chỉ bó hẹp trong lĩnh vực khảo cổ mà còn lan sang những chủ đề dân tộc học so sánh, dân tộc học khảo cổ, khảo cổ học tôn giáo, khảo cổ học kỹ thuật. Bà đến với khảo cổ học khá muộn, nhưng trong khoảng hai chục năm (từ tuổi 50 đến cuối đời) bà đã làm việc với một sức mạnh phi thường, đã phát hiện thêm 30 di chỉ hang động ở sơn khối Bắc Sơn và năm 1925, văn hoá Bắc Sơn, với công cụ tiêu biểu là rìu mài lưỡi đã được công bố và công nhận.

Từ năm 1926 đến 1932, không gian điều tra khảo sát của bà là vùng núi đá vôi các tỉnh Hoà Bình, Ninh Bình, Thanh Hoá, Quảng Bình... Trong suốt thời gian này, Madeleine Colani đã phát hiện và khai quật 54 di chỉ văn hóa Hòa Bình ở miền Bắc Việt Nam. Kết quả, một nền văn hoá thời đại đá sớm hơn so với văn hoá Bắc Sơn đã được phát hiện. Tại Hội Nghị Tiền Sử Viễn Đông Lần thứ Nhất tại Hà Nội tháng giêng năm 1932 (hội nghị đầu tiên về khảo cổ trên đất Việt Nam), bà đã trình bày đầy đủ bằng chứng sự hiện diện một nền văn hóa cổ không giống những văn hóa tiền sử biết đến trước đó trên thế giới và tên gọi “Văn hoá Hoà Bình” do Madeleine Colani đề xuất đã được thông qua. Bà nổi danh trên thế giới từ đó qua sự chính thức công nhận nền “Văn hóa Hòa Bình” tại hội nghị này. Và có thể nói Madeleine Colani chính là người đã khai sinh cho nền Văn hóa Hòa Bình hay nói cách khác Văn hoá Hoà Bình gắn liền với tên tuổi của nữ học giả Madeleine Colani.

                                            Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hòa Bình