Ngày 04 tháng 05 năm 2018 (tức ngày mồng 19 tháng 03 âm lịch năm Mậu Tuất) tại di tích Đền Thượng thị trấn Vụ Bản, huyện Lạc Sơn đã diễn ra Lễ trao Bằng xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Tới dự buổi lễ có đồng Bùi Ngọc Lâm, TUV, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hòa Bình; Lãnh đạo Huyện ủy, UBND huyện Lạc Sơn, Đảng ủy, UBND thị trấn Vụ Bản, cùng đông đảo bà con nhân dân trong vùng

Đồng chí Bùi Ngọc Lâm trao Bằng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh

Đền Thượng cho lãnh đạo thị trấn Vụ Bản.

Đền Thượng tọa lạc trên Đỉnh đồi Khót tại trị trấn Vụ Bản, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. Theo lời kể của các cụ cao niên của địa phương thì khởi nguyên Đền Thượng thờ Hưng Đạo Đại Vương và Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Song trải qua nhiều biến động thăng trầm lịch sử cùng với sự hình thành, tồn tại và phát triển của ngôi Đền, hiện nay căn cứ vào các ban thờ tại di tích, Đền thượng thờ:Tam tòa thánh Mẫu và Hưng Đạo Đại Vương

         Năm 1926, đền Thượng được xây dựng với vật liệu bằng gạch, vôi, cát. Đây là ngôi đền khá lớn được xây dựng theo kiến trúc chữ “J” (chữ Đinh) giống với đền Trần Nam Định thời đó. Hệ thống cột, vì kèo đều làm bằng gỗ lim, được trạm trổ rất đẹp. phía trong gian chính của đền trên các cột cái và cột quân có treo các câu đối như sau:

                       Xã Tắc lưỡng hồi, thanh sử biên niên thi hóa liệt

                   Phong vân bất biến Bạch Đằng giang thượng tiếp uy linh

(Dịch là: Xã tắc hai phen thắng giặc Nguyên Mông bên trang sử xanh còn rực ánh hào hùng; Gió mây một trận trên song Bạch Đằng uy linh vẫn tiếp nối)

          Đến năm 1947, trong phong trào tiêu thổ kháng chiến, đền Thượng bị phá bỏ. Tất cả câu đối, đại tự, đồ gỗ của đền đều chôn giấu, nhưng sau đó đều bị thực dân Pháp lấy mất để làm đồn.

Hiện nay đền Thư­ợng đ­ược xây dựng lại ở vị trí cũ, trên đỉnh đồi Khót với tổng diện tích khoảng 19.817,7m². Địa thế khu đất khá đẹp, xung quanh có nhiều cây cối um tùm toả bóng mát. Đền quay hướng Tây Nam, phía trước là khu dân cư, quốc lộ 12b, xa hơn nữa là dòng sông Bưởi và dãy núi Trường Sơn hùng vĩ.

Ngôi đền là công trình kiến trúc chính, phía trước có sân đền bao lan can, nền lát gạch hoa. Giữa sân đặt hòn non bộ, hai bên là hai hình hổ chầu. Phía ngoài dựng một ban thờ “Thánh Mẫu Bán thiên”

Đền có kiến trúc kiểu chữ đinh, gồm Đại bái và Hậu cung, ngoài ra còn có một số công trình phụ trợ như: lầu cô, lầu cậu, Am thờ phật, nhà khách,…

Đền Thượng là ngôi đền cổ có lịch sử hình thành và phát triển hàng trăm năm. Đền thờ Đức Đại Vương (Hưng Đạo Đại Vương - Trần Quốc Tuấn) và Thánh Mẫu Thượng Ngàn. Những vị thần thánh này đều có công trong việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc, che chở cho dân trong những lúc gặp khó khăn hoạn nạn. Mà tục thờ Mẫu ở nước ta đã có từ ngàn xưa là một nét đặc trưng rất độc đáo, rất đẹp, theo đạo lý uống nước nhớ nguồn của văn hóa Việt, cần được tôn vinh, gìn giữ và duy trì mãi mãi.

Nhằm bào tồn giá trị văn hóa lớn lao của ngôi đền, giáo dục truyền thống “uống nước nhớ nguồn” UBND tỉnh Hòa Bình ra quyết định số 12/QĐ - UBND ngày 04 tháng 1 năm 2018 công nhận xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh di tích Đền Thượng, thị trấn Vụ Bản, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình./.

                                                             Nguyễn Ly - Ban quản lý di tích