Ngày 24 tháng 4 năm 2019 tại nhà văn hóa huyện Kỳ Sơn đã diễn ra Lễ Kỷ niệm 110 năm Cuộc Khởi khởi nghĩa chống Pháp của nghĩa quân Tổng Kiêm - Đốc Bang năm 1909-1910 và trao bằng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Tới dự buổi lễ có đồng chí Nông Quốc Thành - Phó cục trưởng Cục Di Sản Văn hóa; đồng chí Nguyễn Văn Chương - TUV -  Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Hòa Bình; đồng chí Bùi Xuân Trường - Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hòa Bình; đại diện cho các nhà nghiên cứu lịch sử có đồng chí Dương Trung Quốc; các đồng chí lãnh đạo Huyện ủy HĐND, UBND, UBMTTQ huyện Kỳ Sơn; Đảng ủy, UBND các xã phường thị trấn trên địa bàn huyện Kỳ Sơn, cùng đông đảo bà con nhân dân, các thầy giáo, cô giáo và các em học sinh trên địa bàn huyện.

Đồng chí Bùi Xuân Trường – Phó giám đốc Sở VHTT&DL công bố Quyết định

công nhận xếp hạng di tích Lịch sử Văn hóa cấp tỉnh cho lãnh đạo huyện Kỳ Sơn

Năm 1909 đến năm 1910 tại tổng Mông Hóa, châu Kỳ Sơn, tỉnh Hòa Bình (nay thuộc huyện Kỳ Sơn, tỉnh Hòa Bình), hai thủ lĩnh Tổng kiêm và Đốc Bang đã lãnh đạo đồng bào các dân tộc trong vùng nổi dậy chống Pháp, với khẩu hiệu “Nam Sơn Hoàng Bà, khởi nghĩa Bình Tây, Độc lập chính phủ”. Nổi bật là trận tập kích thành công tại tỉnh lỵ Hòa Bình, diễn ra đêm ngày 02/8 và rạng sáng ngày mùng 3/8/1909. Địa bàn hoạt động của Khu căn cứ cuộc khởi nghĩa của nghĩa quân Tổng Kiêm - Đốc Bang năm 1909 -1910 diễn ra bao gồm cả miền Sơn Tây, Hòa Bình, nhưng căn cứ chính vẫn là trên địa phận xã Mông Hóa, tổng Mông Hóa, châu Kỳ Sơn. Đến nay quá trình thay đổi địa danh xã Mông Hóa phân chia thành 4 xã: Mông Hóa, Dân Hòa, Dân Hạ và xã Phúc Tiến, thuộc huyện Kỳ Sơn.

Mặc dù chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn ( từ tháng 4 năm 1909 đến tháng 01 năm 1910) nhưng Cuộc khởi nghĩa Tổng Kiêm, Đốc Bang đã trở thành mốc son đánh dấu sự nối tiếp phong trào đấu tranh vũ trang của các dân tộc miền núi đầu thế kỷ XX, đã cổ vũ cho phong trào chống Pháp của đồng bào các dân tộc thiểu số, trở thành một minh chứng hùng hồn về tinh thần bất khuất, kiên cường của người Mường Hòa Bình trong sự nghiệp chống ngoại xâm, bảo vệ độc lập chủ quyền của đất nước. Lực lượng vũ trang dưới sự lãnh đạo của Tổng Kiêm - Đốc Bang chính là cánh tay nối dài của phong trào Yên Thế nhằm tiến tới thực hiện khát vọng đánh đuổi phương tây ra khỏi Bắc Kỳ của người anh hùng dân tộc Hoàng Hoa Thám những năm đầu thế kỷ XX.

Nhằm quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị của danh lam thắng cảnh UBND tỉnh Hòa Bình ra quyết định số 287/QĐ-UBND ngày 12 tháng 02 năm 2019 công nhận xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh Khu căn cứ cuộc khởi nghĩa chống Pháp của nghĩa quân Tổng Kiêm - Đốc Bang năm 1909-1910, huyện Kỳ Sơn,  tỉnh Hòa Bình.

                                                             Nguyễn Ly - Phòng QLVH